Karya Cerpen Kala Sungsang


Buka tajen kelasé uyut kabenengan bél sekolahé kagedik cihna muridé dadi mulih. Putu Karma kabatek baan gedegné ngampegang awak timpalné ané makada ulung maantepan di bucun méjané. Putu Karma ngambil tulisan ané katémpél di tunduné mamunyi "Saya anak orang gila". Tulisané ento kacorét kaganti tur katémpél malih "Saya tidak gila. Saya waras". Timpal-timpal ané nyerung ipun makebris lakar kedék nanging kenehné taananga ulian jejeh nepukin Putu Karma gedeg buka kéto. Kalangané ngrempiak ngemang Putu selah pesu. Buka mlali api, mara ngasén kebus. Timpalné tusing ada bani nyapatin Putu ané magedi mulih ka umahné.

Tusing biasané Putu Karma nambakin munyin timpalné. Gedeg basangné kaliwat ulian méméné dadianga kakedékan. Diastun méméné tusing patuh cara ané lénan mawastu buduh tusing inget tekén raga. Putu tetep sayang tur nyungkemin méméné ané ngalekadin ipun. Méméné gelem dugas ngalekadang Putu ané lahir sungsang. Sasubané maoperasi cesar méméné gelem ulian naanin sakit tur stress tusing dampingin somah. Diastun méméné gelem Putu marasa dewekne seger, ia tusing demen nepukin penampén anaké nyambatang déwékné tusing normal. Di kénkéné maplalianan ia setata kadadiang raksasa ané setata kena jagur, kena tulud timpalné.

Ulian tusing maan pitresnan mémé makada Putu Karma gelem-geleman awakné lemet. Pepesan ia ulung slimputan batisné padidi, limané guyul tusing tekek magisian. Di sekolahé ia ané paling nyaméh. Laksanané setata malénan, timpalné nganginang ia ngauhang. Sawiréh ia tusing bisa ngingetin kangin kauh. Ia masih tusing bisa médayang kiwa kalawan tengen, ané makada ia bingung yen negul tali sepatu. Timpal-timpal ané sapantaran Putu suba bisa nulungin bapané magaé di carik. Putu Karma setata ngaé bapané berang. Orahina ngangon bébék, bébéké ilang saka besik. Orahina ngetakin sampi, sampiné malaib maid déwékné. Orahina ngarit di punduké, déwékné pragat ulung ka jelinjingané.

Yén takonin, munyiné tusing karuan pesu, kéweh ban ngaresepin. Brakbak-brukbuk buka beruké silemin. Wantah dadong ané nyadia ngantiang Putu mamunyi diastun cara ngantiang ujan di sasih kangkang. Putu Karma pepesan bengong ningehang anaké mamunyi. Ia demen ningehang satuané I dadong. Sabilang peteng ia negak nongosin dadongné ngaé tamas lan taledan. Kasunarin lampu 5 watt di balé dangin ané masengker ban bedég.

Petengé ento Madé Asa teka natad pianakné ané jidatne beseh tur majait.

"Dadong, melah-melahang ngorin cucuné, de baang keras maplalianan. Niki pianak tiang koné bakat tuludanga di sekolah, mara ajak tiang ka dokter. Tiang mabesen apang Putu Karma bisa mineh-minehin laksanané apang mani puan tusing ngaé timpal-timpalne matatu buin."

Dadong tangkejut buka kabilbil. "Ndén-ndén malu, mai negak malu Dé! Tusing pedas ban mémé ningehang. Putu masih tusing ada nyambat maan miyegan ngajak panak Madéné. Nah yén kéto unduké dadong satmaka reramané Putu ngidih pelih ring paukudan Made. Aksamang cucu mémé nak belog buin bedos. Madé kan suba nawang éngkén kawéntenan Putu né. Ngelah mémé gelem, bapa masih tusing pati rungu."

"Nah Mé, tiang nak tusing ada makeneh napi. Gedeg masih tiang tusing. Tiang ngerti kawéntenan Putu Karmané. Nah, ené apang dadi plajahan ajaka dua apang adung matimpal, éngkén ya apang cara sepité setata makanténan."  

"Mémé ngidih kalegan Madé gén. Suba liu masih Madé matulungin kulawargan Mémé dugasé mantun Mémé nyakit, Madé ané ngatehin ka rumah sakit."

"Sinampurang masih tiang peteng-peteng mariki. Monto gen pabesen tiang Me, jani tiang lakar mulih." Keto Madé masaut laut mulih ngajak pianakné.

Putu Karma tusing ada mamunyi. Di kenehné ada makudang-kudang rasa ané dot sambatanga nanging tusing sida kasambatang. Putu Karma raris katuturin apang bisa nabdabang gedegné. Nuutin gedeg tan bina kadi nyampar batu api ke anaké, satondén anaké kena suba malunan liman déwék ané kebus. Putu Karma katuturin indik wacakan palekadané. Ditu ia jemakanga kalénder lantas édénganga gagambaran Kala Sungsang, raksasa ané pangawakné mabading utawi sungsang. Palekadan Putu Karma nemu palintangan Kala Sungsang.

"Anaké palintangan Kala Sungsang mula saja ambekné gédé, bedos, tusing nyak ngalah cara sifat raksasané. Ia masih ngelah sifat déwa demen malajahang sastra, demen matetulung. Pandita Sakti, Sumur Sinaba kéto oranga di kalénderé. Iraga apang bisa nabdabang kala di awak apang dadi paukudan déwa. Patuh cara satuané Bhatara Kala ulian bisa nabdabang kala di awakné makada sida kadadiang déwa utawi bhatara." Kéto dadongné nyatua apanga lega keneh cucuné sambilanga ngemang tutur apang bisa karesep.

"Cening eda kimud ring ukudan cening, diastun tuna yén demen malajah sinah pacang maguna. Sakadi katuturan Prabu Subali ratu wanara ring alas Kiskindha, ané nyalanang bratha sungsang, bratha nuutin laksana lelawah sirahné betén, batisné baduur. Uli brathané ento ia uning kasujatian idup, ia polih panugrahan pancasona adané. Ia tusing bisa mati yen ngentegin tanah sawireh pertiwiné sayang ajak ia." Dueg dadongné nyatua sing karasa Putu makelo bengong mabalih kemikan bibih dadongné. Kenehné mangulayang buka layangan tempuh angin. Diastun sadarana ia ngidang ngengsapang sebet kenehné.

Buin maniné Putu Karma ajaka ka carik sawiréh dinané libur. Majalan ia ngentasin pundukan nuju carik ané ada sawatara duang kilometer johné. Tayungané gancang nuutin pajalan batisné, kaliwat demen ia mabalih sakancan ané ada di carik. Padi kuning matampih-tampih buka karpété. Punyan nyuhé mairingan ngigel buka tayungan penari rejangé. Kedis perité mabriak cara maungkeb-ungkeban ngajak anaké ngulah kedis. Pura Alas Arum ngulangunin antuk tukad ané ngembahin toya ka carik-cariké. Jaba purané karentebin papunyan sakadi poh, juet, sotong lan sentul. Putu liang pradé musim buahé teka. Poh uluan rasané jaen gati, kéto masih di ganti jueté mabuah. Demen gati Putu nudukin ulungané cara nudukin uluangan pis krécékan uli buntilan tapih dadongné. Ada masih punyan sotong ané doné pepes alapa ajak dadong anggona obat méncrétné Putu sawiréh liunan naar rujak sentul.

Uli tutur dadongné Putu nawang cariké pidan mawit saking alas sané linggah. Sapangrauh Mpu sareng pangiringné sané mrabas alasé raris kadadosang désa, carik lan tegalan. Wiréh genahé pingit raris kawangun pura sané mawasta Pura Alas Arum. Ring samping pura wentén toya anakan ané anggéna malukat tekén krama désané. Wénten masih taru sané matuuh suba lawas sakadi kepuh, bingin lan pulé. Kayu puléné pepes dadianga tamba olih krama ané keni pinungkan. Bapan putu sané laksanané ngandang nganjuh, pepes kena lepetan di cariké. Taén limané cotot lipi sedek ngarit padi tengai tepet. Taén ulung uli punyan nyuh dugas ngalih busung di kajeng kliwoné. Taén masih muané gacel nyawan dugas ngalap timbul anggona lawar nuju Galungan. Sakitné setata seger sasubané katunasin tamba.

"Mé, dibi ada dingeh munyiné Madé Asa jumah. Maan mulih ye? Ada nyambatang indik pasangkepané?" Bapané Putu teka saha matakon."Yang suba nyambat tusing setuju unduké membangun jalan ka pura Alas Arumé. Tiang orahina néken surat persetujuan, nanging tiang tusing nyak."

"Tusing Yan, Made tusing ada nyambat indiké ento. Ia ada malungguh mémé, ulian Putu miyegan ngajak pianakné. Nak, engkén misi membangun jalan Yan? Mémé masih tusing setuju ulian jalané sinah lakar nelahang carik lan papunyanané."

"Yeh, tumben Putu nyak nglawan luung masih apang kapok timpal-timpalné. Wiréh liu penangkilan purané mapinunas apang kakaryanin jalan. Madé masih dot dadi pemangku purané, wiréh ia maan pawisik uli sasuunané." Bapané Putu nglanturang mamunyi sambilanga nyiup kopi. "Sujatiné tiang nawang kenehné Made Asa ngwangun jalan anggéna narik investor. Yén suba ada jalan sinah liu anaké makeneh ngadep carikné."

"Mimih, kénkén panadi cariké yén saja buka keto? Pangidih mémé mapan Wayan masih dadi pekaséh dini melahang nyaga tetamiané ené, napibuin iraga nyungsung pura. Panglingsir iraga ngwangun pura di genah-genah ané sintru nak pasti wénten tatujoné, apang pamedekné sayan teleb ngaturang bhakti. Nak ila-ila yén iraga bani ngawag-ngawag sareng duwén Ida."

"Nah Mé, yapin tiang brangasan tiang nu inget tekén bhatara. Kramané nak ada paitungané patuh cara tiang. Wiréh carik lan tegalan enu madan produktif, ngidang ngasilin diastun acukupan payuk jakan. Nah, yang kal nglanturin pagaéné malu, mlasah cariké biin duang cutak. Nyanan lakar kalin tiang luas matajen." Bapané Putu bangun lantas nyemak capil nglanturin gagaéné.

Teka uli matajen kéngkén kadén unduké, tusing ada angin tusing ada ujan. Bapané teka mantigang kisané, siapé uyut ngatekok saling sautin. "Putu suba baang ngamah siapé?" Keto ia ngelur paningalané barak. Mirib ulian kalah matajen.

"Suba Pa." Keto Putu nyautin munyin bapané ané nyrengseng ke kamarné. Dadongné suba takut saha ngusap-ngusap pabahané Putu sambilanga ngeling.

Buin maniné bapané masalin solah. Buka kena penangkeb, ia tusing liu pesu munyi. Kéto masih ia tusing pesu uli kamarné. Suba sanja yén apa makrana ia seleg ka pura Alas Arum makamen tur masenteng. Ia seleg nudukin luu plastik ané wadahina kampil. Sayan makelo tingkahné sayan soléh. Mirib suba mabading batun paningalané. Bapané Putu nudukin luu plastik orahanga merta. Saru-saru dadong nelokin kamarné, ditu madugdug luuné. Tepuka bapané Putu mabakti kaarep luuné.

Pragat suba idupné Putu Karma benyah latig buka gedahé pantigang. Idupé rasayang nyungkling, maguyang di natahé paling si beten. Anaké rasayang joh tegeh, malaib tusing sida ban nguber. Anaké liang mauber-uberan, nguber gagaen, nguber arta brana. Tusing peduli uli dija panekan arta branané. Kala Sungsang suba mamurti. Anaké suba mabading, ulu kalawan tebén suba nyungkling. Ané patut sungsung suba tusing kasinggihin malih. Ané cemer bisa kadadiang luur kasungsung kasembah.

"Dadong éngkénang jani, I bapa milu nuutin I mémé. Kija ajak maubad apang bapa seger?"

"Degdegang kenehé Putu, ingetang nu ada dadong ané nyaga padéwékan Putu. Jani jalan nunas pamargi ka Pura Alas Arum. Mai Putu tutug pajalan dadongé." Dadong nyaup liman Putu sambilanga nyuun bésék misi pejati. Langité gulem, dinginé nyegut kulit. Putu Karma ngénggalang majalan nutug dadong ka pura.

Mara neked diwangan umahné sagét Made Asa teka nyapatin. "Lakar kija Me? Adéng-adéng miriban lakar tuun ujan kéné gulemé tebel."

"Oh kabenengan ada Made, ne mémé lakar nelokin sampiné lakar baang amahan. Mémé ngidih tulung bareng runguang pianak mémé. Eda baanga pesu. Kanggoang mémé pragat meratin Madé."

"Nah Mé, Wayan suba rumasat nyama uli cenik ajak tiang bareng. Tusing madaya yen kéné tepuk unduké. Bareng masih ngrastiti mangda gelis urusané ngwangun jalan ka purané apang mémé maan kompensasi ulian carik mémé kena jalan. Ada anggo ngurusin bapané Putu punika masih yén maenyet lakar nyekolahang Putu ka SLB" 

"Pajalan idup wantah saja Hyang Widhi sane tau. Iraga wantah nyalanang becik ulian kaon karma wesanané. Mémé suba lasya De. Tuah mapangapti mangda sasuunan ring Pura Alas Arum setata ngicenin pamargi. Yén Putu nak mémé ané lakar ngempu, mémé ané lakar ngajin sasidan mémé." Kéto dadong masaut lantas majalan nuju cariké kaintil Putu Karma.

Gulemé nyangsan mepet, angin mrebet, ujané ngaribis. Dadong ngajak Putu Karma nglanturang pamargi ngentasin pundukan, tukad, miwah pangkung nuju cariké. Pajalané rasayang mateeb wiréh liu ala sané tepuk. Guminé remrem, tanahé belus tur ganjih. Dadong ulung maserot Putu Karma ngénggalang nyemak liman dadongné. Dadongné nyaup bésék apang banten pejatiné tusing anyud.

"Melahang belig batuné Dong, adéng-adéng tukadé suluk. Meh, tiang baang ngaba béséké!" Keto dingeh munyiné Putu Karma ngaé dadongné klangen, tangkahné ngaap, sebetné kalawan-lawan. Limané ngrépé akah kayuné anggéna menék uli abingé sawiréh cariké kaselatin tukad gedé. Uripné kadirasa lakar etohanga apang cucuné nepuk pajalan ané luung.

Suba paak cariké, ujané enu bales, ditu tepuka doseré marérén. Madérét di tengah jalané, buka raksasa sané ngantiang lakar nadah. Punyan-punyané liu ané suba pungkat. Punyan nyuhé suba katotor, kakeleng-keleng. Dadongé majalan ka kubuné ditu ia ngejang béséké tur ngantung takilané di saka kubuné. Laut ngambil pejati lakar aturanga ka pura Alas Arum. Dadong sareng Putu nangkil ka jeroan purané. Ditu dadong ngaturang pejati tur nguningin pinunasné. Sedek dadongé ngacep tur maatur-atur. Anginé ngalinus nyusup ka awak-awak. I Dadong buka masalin semu. Mamunyi saha baat Putu Karma maakin dadongné natakin tuturné.

"Cening Putu Karma ené sasuunan cening jagi mabaos. Melahang cening pireng apang nemu pajalan cening galang apadang. Unduké puniki wantah piteket majeng ring kulawargan cening. Mangda cening eling unduké puniki, unduké pinungkan sané nibénin mula sangkanin pabuat anak. Anaké sané madaya corah. Cening setata kaanyung-anyungin apang gedeg tur nglawan, uli gedeg ento dadi sarana ngamargiang dharma wéci. Bapan cening wiréh ipun ten pageh, keni tangkeb wisyané ané makada ipun bingung. Wiréh niki pakaryan jadma sané corah, cening ané sida nepasin. Wireh embas cening maraga suci. Cening sané lakar mayasa tur nyejegang sunar purané. Cening pacang dados jangbanggul mangda uning katatwaning wana. Wenten tatiga bacakané Maha Wana, Tapa Wana lan Sri Wana. Wana sakadi hulu sané micayang cening merta, tamba lan kadyatmikan. Yén nika sané anutin cening sinah kulawargan cening pacang nemu karahayuan."

Putu Karma éling ring piteket sasuunané. Sampun tegep kenehné lakar ngaturang ayah ring sasuunané saenuné maurip. Guminé nyangsan galang kéto masih keneh Putu Karma galang apadang. Suryané nyenter ngampehang peteng sakadi micayang sunar pamargi ring kauripané Putu. Dingeha lantas munyin doseré makerug ngelur buka raksasa lakar nglanturang nadah tanah cariké. Tanpaélingan Putu Karma malaib ngender sada ngebatin limané nyadang pajalan doseré. "Suudang, suudang, Kala Sungsang!" Keto ia gelur-gelur. Anaké ané nyopirin doser tuun. "Ené mula anak cerik tusing nawang unduk buka reramané buduh." Keto ia ngarengkeng padidina, tondén melah batisné ngencegin tanah. Doser ané gelahanga tekén Made Asa ento macedar buka kuugan gunungé maletus.

Postingan Populer