Cerpen Bahasa Bali
Introvert
Jam 5 ngedas lemah pak Ketut Catur
sampun bangun. Sriak-sriok dingeh tiang munyin yehe ngecor saking selange,
nyrekcek nampel don-donane ane lumbung. Pak Catur biasa nyiram taneman kali
jani, wireh suba musim panes yehe sayan surut. Ia demen metanem-taneman anggen
ngisi galahne pensiun. Ia masih ngelah tegal di durin umahne ane tanema punyan
poh, punyan nyuh lan punyan biu. Pradene mupu tiang pepes baange ngidih pohne
ane rasane manis gati.
Siape makruyuk uli joh dingeh tiang
sawat-sawat ngancan maekang, saling sautin cara saling nundunin. Angine dingin
ngebekin kamar. Tiang kari ngebahin awak, peningalane kelak-kelik, mebalih
langit-langit kamare. Sepine makada tiang ningehin makejang, ningehin angkiane
menek tuun, ningehin papinehe padidi. Demen anake pada melenan, ada ane demen
malali ke sisi, malali nengokin tongos-tongos ane dereng kauningin. Ada masih
ane demen malali ke tengah, nengokin rasa pangrasa ane taler dereng kauningin.
Tusing ada ajam pak Ketut Catur
nyiram, ia laut maakin kamar kost tiange. Sabilang tanggal 25 Pak Ketut biasa
ngedor pintu kost sambilang ngaukin adan tiange. Tiang bangun ngecosin
barang-barang ane mabrarakan di samping, laut ngambil pis sane sampun sediain
tiang dibine. Tusing lantang tuture, ada mirib duang lengakara ane pesu. Wantah
ngenjuhin pipis tur ngaturang suksma. Pak Ketut masih tusing liu mamunyi, ia
laut ngalanturang pakaryane ngedasin badan celeng ane ada di tegale.
Suba atiban tengah tiang nongos dini.
Di kamar ane orange teken Bli Nanoe Biroe kuang ken 3 X 3 meter. Genah tiang
masandekan saking pakaryane di sekolah. Kamar ane ngemang tiang rasa nyaman
antuk barang-barang sane sadarana. Kipas angin ane seleg ngampehin angin. Radio
ane satata nembangin lagu Bali lan warta berita sabilang semeng. Magic Com ane ngalebingin baas. Tur
ketel penghangat air ane jemak tiang paling simalu rikala sirah tiang
kebut-kebut ngenehin gegaen.
Uli sukate madunungan di desane dini,
suba ada pang telu tiang meganti kost. Pak Ketut Catur ngaenang tiang betah
nongos dini. Ulian bapake masih tusing pati mamunyi cara tiang, yen matemu
pepesan saling kejitin cara anak mamunyi nganggo telepati. Yen ingetin-ingetin kost ane malunan tuan rumahe melenan
gati. Munyine tawah-tawah dingehin tiang, maan tiang kadena teroris ulian tiang
kapah pesu uli kamar. Ditu tiang tagine KTP tur sesed nakenin kawentenan tiang.
Ada masih tuan rumah ane ngaden tiang
ngiring utawi dadi jero balian. Ulian tiang demen masekeb di kamare. Tiang mula
anak ngiring, ngiring pakayunan ane beneh. Di kenkene demen tiang pesu
nglindengin motor diastun tusing ada tongos ane katuju. Di kenkene tiang jenek
dikamare, tusing makita kija-kija. Cara siap ngoomin taluh, diseduke mare tiang
pesu.
Ane paling tusing demenin ngelah tuan
rumah ane melid tur demen ngidih tulung. Uling nagih nyilih korek, nyilih HP, nyilih
pis, nyilih motor. Jelekne tiang tusing bisa ngorang sing, kimud yen nolak anake
ngidih tulung. Aget kejep tiang kost ditu, takutin tiang makelo-kelo bisa angkiane tagih siliha.
Pak Ketut Catur mula bedik mamunyi
nanging ipun seleg magarapan, sabilang wai ada gen gutike. Tiang demen mabalih
ipun magarapan di tegale matanenam miwah maubuh-ubuhan.
Apabuin pas matemu sareng
kurene sedek ngamang celengne ngamah. Adagen uyutanga, kurene orine nyemak linggis
sakewala lengis ane jemakanga. Ulian kurenane suba bongol satata mimpas
ningehang munyi. Ngakak tiang mabalih tingkah nak lingsir puniki uli kaca jendelane
sambilang tiang ngangetin yeh.
Uli
mendepne pak Catur sujatine ia ngelah tutur sebet. Ia taen nyambat pidan maan
matungkasan ngajak pianakne luh adiri. Ane ngawinang panakne kawin lari sareng Nyoman
Buda, polisi ane tugas di Kupang. Jani pak Catur nongos ajak kurene, padaduanan
nyalanang sisan tuuh. Kalangen tiang nepukin, miriban Pak Catur megarapan nyemak
gae kene-keto anggona ngalimurang sebetne. Miriban ia magarapan tusing
ngoyong-ngoyong anggen ngengsapang seselne kaliwat.
Tiang
nyambat masih pidan taen matungkas munyi ngajak bapan tiang. Ulian ibapa dot
tiang dadi bingkil nanging tiang tusing nyak, tiang dot dadi guru. Cita-cita
tiange ento pepes dadi kekedekan anake jumah. “Tusing ada guru ane kolok cari
cai tusing bisa memunyi”. Keto munyin bapa sane satata kaingetin nganti
mangkin. Yen, keneh-kenehang beneh masih munyin bapan tiange keto. Guru
sapatutne ngelah ane madan Kompotensi Sosial bisa mareraosan sareng muridne,
guru miwah masyarakat.
Tiang
mendep naenang sebet. Inget sareng rawat bapa sane suba ngalain tiang ke gumi
wayah. Sebet yen tuturang. Tusing karasayang, yeh di pancine ngrodok meluab.
Tiang sepanan nyabut steker, buung
tiang ngetelang yeh mata, nyeduh kopi payu jemak gaene. Kopi ane ngingetin titiang
sareng bapa. Bapa ane ngajain tiang ngae kopi. Gulane 2 sendok, kopine asendok
apang manisan dik hidupe.
Kopine
agelas gelis gerosin tiang sambil mirengang warta berita radio Guntur. Sujatine
tiang dot cara anak lenan. Ane dueg mamunyi, elah nuturin isin kenehne. Nanging
munyine apang saja mabukti tur sida ngae tis kuping ningehin. Tiang tusing
sebet orange kolok, sawireh tiang mula tusing elah mamunyi, nyambatin isin
keneh. Tiang masih tusing gedeg yening ada ngorang tiang hidup padidian. Ulian
padidi elah tiang bisa nuturin dewek, apang bisa matilesang raga.
Pireng
tiang di radio nutur indik kawentenan mangkin. Virus Corona ane sayan gemes
ngambil angkian anake tanpa dosa. Suba makelo iraga nyalanang Social Distancing tur patuh ring Protokol Kesehatan. Sakadi anak mabratha
makejang suba pakuangin, suba kabatesin. Ipidan demen marame-rame, jani
ngelidin ane madan rame. Ipidan demen mapaakan, jani pada ngawatesin jarak. Ipidan
demen makumpul ngorto kangin kauh, jani matemu kapah, mamunyi bedik-bedik tur
nganggo masker. Ipidan kapah manjus, jani sabilang pesu ngumbah lima.
Hidupe
rasayang mabading. Jani makejang rasayang anake solahne cara Pak Ketut Catur.
Tusing pati mamunyi, degeng nongos jumah tur itep ring kasibukan soang-soang. Makejang
gaene jemak uli jumah. Ada ane ngajin uli jumah, malajah uli jumah, madagang
uli jumah, mablanja uli jumah tur ngrestiti uli jumah. Uli jumah iraga ada
galah matemu kluarga mretinin umah tur ngae paiketan melah. Diastun katunan
brana, nanging segere ane utama.
Tiang
makenyem padidi. Dueg masih tiang ceramah buka keto. Iraga sareng-sareng
mautsaha diastun kawatesin jarak. Tetep ngaraketin rasa diastun nenten matemu
rupa. Dumogi virus Corona gelis sayan-sayan matilar tur iraga bisa ngambil
pikenoh saking musibah puniki.
Sedek
itep tiang mapineh tusing karasa Hp-ne maklenting, ada pesan whatsapp uli
kurenan tiang di kampung.
“Suba
ngopi pak?”
“Suba”
Keto tiang ngwales pesane. Kurenan tiang suba bisa nerima kawentenan tiang,
diastun di kenkene taen tiang orine pindah ke Korea Utara di gumi ane terkenal
ulian introvert ento.
Olih,
I Nyoman
Sutarjana
Guru
Ring SMAN Bali Mandara, malajah nulis anggen sarana ngubadin tatu-tatu tangkah.